Theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, các truyền thống và các chợ đầu mối tại thành phố Hồ Chí Minh đang đối diện với áp lực phải đầu tư cơ sở hạ tầng vật chất, tiêu chuẩn hóa quy trình vận hành và đặc biệt là thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong mô hình hoạt động kinh doanh để tồn tại và phát triển.
Khi xu hướng thương mại điện tử đang trở nên ngày càng phổ biến, việc mua sắm trực tuyến đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của người tiêu dùng. Tình trạng này đang dần khiến các chợ truyền thống tại TP Hồ Chí Minh trở nên vắng khách và suy thoái. Cụ thể, sau 20 năm hoạt động, các chợ đầu mối Bình Điền, Thủ Đức và Hóc Môn đang dần trở nên lạc hậu và giảm sút hàng hóa nhập về. Theo thống kê, từ khi tái khởi động sau đại dịch COVID-19, cả ba chợ vẫn chưa thể phục hồi kinh doanh như trước. Trong năm 2023, lượng hàng hóa nhập về cho ba chợ đầu mối đã giảm từ 500 đến 1.500 tấn mỗi đêm so với năm 2019.
Theo ông Nguyễn Nhu, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Quản lý và Kinh doanh Chợ Nông sản Thủ Đức, chợ đầu mối chủ yếu tập trung vào kinh doanh rau củ và trái cây. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, sức mua tại chợ đã giảm đáng kể, dẫn đến sự suy giảm trong lượng hàng hóa nhập về. Hiện nay, lượng hàng hóa trung bình nhập về chợ chỉ còn khoảng 2.500 tấn mỗi ngày, giảm 1.000 tấn so với trước khi dịch COVID-19 bùng phát. Nguyên nhân của sự sụt giảm này được cho là do sự phát triển của mua sắm trực tuyến cùng với sự tồn tại của các chợ tự phát xung quanh. Mặc dù UBND TP Hồ Chí Minh và UBND thành phố Thủ Đức đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo về việc giải tỏa các điểm kinh doanh tự phát, nhưng cho đến thời điểm hiện tại, vẫn chưa thấy có sự chuyển biến đáng kể.
Xem thêm: Nhân rộng mô hình chợ 4.0 ở TP. Hồ Chí Minh
Theo thông tin từ Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh, hầu hết các chợ truyền thống, chợ đầu mối tại thành phố đang hoạt động theo mô hình: cung cấp mặt bằng và các dịch vụ hỗ trợ cho người mua và người bán; giao dịch mua bán và trao đổi hàng hóa trực tiếp giữa người mua và người bán trên số lượng bán buôn; giá cả thường được thỏa thuận trực tiếp và phần lớn giao dịch được thanh toán bằng tiền mặt.
Theo ông Nguyễn Thanh Hòa, đại diện từ Phòng Thông tin điện tử, Sở Thông tin và Truyền thông TP Hồ Chí Minh, để đối mặt và vượt qua những thách thức hiện tại, các chợ đầu mối và chợ truyền thống cần tăng cường chuyển đổi số. Trong quá trình này, việc định rõ hướng chuyển đổi số cho các chợ đầu mối cần tập trung vào bốn yếu tố cơ bản: nguồn nhân lực kỹ thuật số, quy trình kinh doanh mới, công nghệ và quản lý dữ liệu. Nếu thiếu một trong bốn yếu tố này, quá trình chuyển đổi số sẽ gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra, trong quá trình chuyển đổi số, các chợ truyền thống và chợ đầu mối cần tái cơ cấu lại các lĩnh vực kinh doanh mà họ cung cấp. Ví dụ, ở Mỹ, có những chợ đầu mối lớn đã phát triển thành các hệ sinh thái kết hợp với trải nghiệm văn hóa và du lịch. Để làm được điều này, các chợ cần phát triển các sản phẩm có thương hiệu riêng, từ đó thu hút khách hàng đến mua sắm.
Xem thêm: VMarket – Giải pháp chuyển đổi số chợ truyền thống
Liên quan đến việc chuyển đổi số ở các chợ, bà Trần Thị Hồng Liên, đại diện của nhóm nghiên cứu đề án “Phát triển hệ thống chợ tại TP Hồ Chí Minh thích ứng với bối cảnh dịch bệnh phát sinh và chuyển đổi số nền kinh tế” (do Trường Đại học Kinh tế – Luật TP Hồ Chí Minh phối hợp với Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh thực hiện), cho biết, hiện nay các chợ đầu mối và chợ truyền thống đang tiến hành chuyển đổi số, tuy nhiên quá trình này chỉ ở mức độ mới bắt đầu và trung bình.
Cũng theo bà Hồng Liên: “Mức độ “trưởng thành số” của chợ đầu mối gồm 3 cấp độ. Trong đó, cấp độ 1 là công ty quản lý chợ hiện đại hóa quản trị nội bộ, thông tin chung về chợ công khai trên website; cấp độ 2, chuyển đổi số quản trị quan hệ khách hàng (thương nhân và khách vào chợ); cấp độ 3, chuyển đổi toàn diện mối quan hệ 3 bên và ứng dụng thương mại điện tử. Hiện cả 3 chợ mới triển khai cấp độ 1″.
Ông Phan Thành Tân, Giám đốc Công ty Quản lý và Kinh doanh chợ đầu mối Bình Điền nhấn mạnh rằng: công ty luôn tập trung vào việc thúc đẩy sử dụng công nghệ số để quản lý hiệu quả chợ đầu mối Bình Điền. Theo ông, công ty đã tiến hành nghiên cứu và học hỏi từ các mô hình ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số tại các chợ đầu mối ở các quốc gia phát triển. Sau đó, công ty lựa chọn và áp dụng các giải pháp phù hợp với từng giai đoạn cụ thể, nhằm nâng cao đẳng cấp của chợ đầu mối Bình Điền, biến nó thành một trong những trung tâm thương mại văn minh, hiện đại hàng đầu trong cả nước và khu vực.
