Quy định quản lý chợ theo Nghị định 60/2024/NĐ-CP

Chợ truyền thống không chỉ là nơi buôn bán hàng hóa mà còn là không gian văn hóa, gắn bó mật thiết với đời sống của hàng triệu hộ dân và tiểu thương Việt Nam. Tuy nhiên, để bảo đảm hoạt động chợ diễn ra an toàn, công bằng và bền vững, Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản pháp luật quy định chi tiết về quản lý chợ.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu quy định quản lý chợ theo Nghị định 60/2024/NĐ-CP và các văn bản pháp luật liên quan, bao gồm: giá thuê điểm kinh doanh, phòng cháy chữa cháy (PCCC), vệ sinh môi trường – an toàn thực phẩm, hạ tầng và an ninh trật tự, cũng như quyền và nghĩa vụ của Ban quản lý, thương nhân, cùng các chế tài xử phạt khi vi phạm.

1. Cơ sở pháp lý về quy định quản lý chợ

Hoạt động chợ hiện nay chịu sự điều chỉnh của nhiều văn bản pháp luật. Trong đó quan trọng nhất là:

• “Nghị định 60/2024/NĐ-CP quy định về phát triển và quản lý chợ” (có hiệu lực từ 01/7/2024). Đây là văn bản pháp lý chính, thay thế các quy định cũ, cập nhật nhiều nội dung mới phù hợp với thực tiễn.

• Luật Phòng cháy chữa cháy và các nghị định hướng dẫn thi hành.

• Luật An toàn thực phẩm năm 2010 và văn bản liên quan.

• Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

• Luật Giá, Luật Phí và lệ phí (liên quan đến việc xây dựng, thu và quản lý giá thuê điểm kinh doanh).

Các văn bản này tạo thành khung pháp lý đầy đủ để bảo đảm việc quản lý chợ minh bạch, an toàn, hiệu quả.

Xem thêm: 5 thách thức trong quản lý chợ truyền thống và giải pháp

2. Quy định về quản lý chợ

2.1. Quy định về giá thuê điểm kinh doanh trong chợ

Theo Điều 24 Nghị định 60/2024/NĐ-CP, giá thuê điểm kinh doanh trong chợ phải tuân thủ các nguyên tắc:

• Căn cứ xác định giá: dựa trên diện tích, vị trí, ngành hàng, tính chất kinh doanh.

• Nguyên tắc công khai – minh bạch: mọi mức giá và khoản phí dịch vụ phải được niêm yết rõ ràng, tránh phân biệt đối xử giữa các thương nhân.

• Trách nhiệm quản lý: Ban quản lý chợ phải niêm yết bảng giá và chịu sự kiểm tra, giám sát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

• Hợp đồng rõ ràng: việc cho thuê điểm kinh doanh được thực hiện qua hợp đồng, trong đó quy định cụ thể thời hạn thuê, phương thức thanh toán và quyền, nghĩa vụ của các bên.

Điều này nhằm tránh tình trạng thu vượt mức, phát sinh “phí ngầm” hoặc lạm quyền từ phía Ban quản lý.

2.2. Quy định về phòng cháy chữa cháy (PCCC) trong chợ

Chợ là công trình tập trung đông người, chứa nhiều mặt hàng dễ cháy, nên PCCC là một trong những nội dung quan trọng nhất trong quy định quản lý chợ.

• Ban quản lý chợ có trách nhiệm xây dựng phương án PCCC, được cơ quan công an phê duyệt, đồng thời tổ chức diễn tập định kỳ.

• Hạ tầng PCCC: chợ phải được trang bị hệ thống báo cháy, bình chữa cháy, họng nước, lối thoát hiểm, chiếu sáng sự cố theo quy chuẩn kỹ thuật.

• Người kinh doanh không được tự ý câu mắc điện, không để hàng hóa cản trở lối thoát hiểm và phải tuân thủ các nội quy PCCC.

• Điều 28 Nghị định 60/2024/NĐ-CP nhấn mạnh: việc xây dựng, cải tạo chợ phải tuân thủ đầy đủ quy chuẩn PCCC.

Nếu vi phạm, chợ có thể bị xử phạt hành chính, đình chỉ hoạt động hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.

2.3. Quy định quản lý chợ về vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm

Theo Điều 32 Nghị định 60/2024/NĐ-CP:

• Hệ thống vệ sinh: chợ phải bố trí đầy đủ hệ thống thu gom, xử lý rác thải và nước thải, đảm bảo không gây ô nhiễm.

• Trách nhiệm thương nhân: giữ gìn vệ sinh quầy hàng, phân loại rác, không xả thải bừa bãi.

• Ngành hàng thực phẩm tươi sống: phải được bố trí khu vực riêng, có bàn ghế, dụng cụ đảm bảo vệ sinh và giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP.

• Ban quản lý: thường xuyên giám sát, nhắc nhở và xử lý vi phạm liên quan đến vệ sinh môi trường và an toàn thực phẩm.

Mục tiêu là xây dựng hình ảnh chợ không chỉ là nơi buôn bán mà còn là không gian sạch sẽ, an toàn cho cộng đồng.

2.4. Quy định quản lý chợ về hạ tầng và an ninh trật tự 

Bên cạnh các yếu tố kinh tế, hạ tầng và an ninh trật tự cũng là trụ cột của quản lý chợ:

• Cơ sở hạ tầng: chợ phải có đường giao thông nội bộ, khu vệ sinh, bãi đỗ xe, hệ thống chiếu sáng và cấp – thoát nước.

• Bố trí ngành hàng: được sắp xếp hợp lý, khoa học để thuận tiện cho lưu thông và phòng tránh ùn tắc.

• An ninh trật tự: Ban quản lý phối hợp với chính quyền địa phương và lực lượng công an để bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, phòng chống trộm cắp, gian lận thương mại.

Xem thêm: Lợi ích của việc áp dụng phần mềm quản lý chợ trong thời đại số

3. Quyền và nghĩa vụ của Ban quản lý, thương nhân trong chợ

3.1. Ban quản lý chợ

• Tổ chức, điều hành hoạt động hằng ngày.

• Thu, quản lý và sử dụng các khoản phí theo quy định.

• Bảo đảm an ninh, trật tự, vệ sinh, PCCC.

• Công khai các khoản thu chi, báo cáo cơ quan quản lý nhà nước.

3.2. Thương nhân, hộ kinh doanh trong chợ

• Nộp phí, lệ phí đúng quy định.

• Tuân thủ nội quy chợ, bảo đảm vệ sinh, PCCC.

• Không lấn chiếm diện tích, không buôn bán hàng cấm, hàng giả.

• Có quyền khiếu nại, tố cáo nếu bị thu phí trái quy định hoặc có hành vi lạm quyền.

4. Chế tài xử phạt khi vi phạm quy định quản lý chợ

Một số hành vi vi phạm thường gặp trong quản lý chợ:

• Thu phí thuê điểm kinh doanh trái quy định: có thể bị xử phạt theo Luật Giá và các quy định thương mại.

• Không đảm bảo an toàn PCCC: mức phạt từ 5 – 50 triệu đồng, kèm theo đình chỉ hoạt động (Nghị định 144/2021/NĐ-CP).

• Không thực hiện vệ sinh môi trường: xử phạt theo Nghị định 45/2022/NĐ-CP, kèm biện pháp khắc phục.

• Kinh doanh thực phẩm không an toàn: phạt tiền, tịch thu hàng hóa, thậm chí rút giấy phép kinh doanh theo Nghị định 115/2018/NĐ-CP.

5. Các câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Ai có thẩm quyền quy định giá thuê điểm kinh doanh trong chợ?

Trả lời: Ban quản lý chợ xây dựng, nhưng phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt hoặc kiểm tra theo “Điều 24 Nghị định 60/2024/NĐ-CP”.

2. Ban quản lý chợ có được tự ý thu thêm phí ngoài giá thuê không?

Trả lời: Không. Mọi khoản thu phải công khai, minh bạch, đúng quy định.

3. Nếu chợ không đạt tiêu chuẩn PCCC thì sao?

Trả lời: Có thể bị đình chỉ hoạt động, yêu cầu khắc phục, hoặc xử phạt hành chính theo Luật PCCC.

4. Người kinh doanh trong chợ cần giấy tờ gì về an toàn thực phẩm?

Trả lời: Đối với ngành hàng thực phẩm, cần có Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm và tuân thủ các quy định của Luật An toàn thực phẩm.

5. Khi bị thu phí sai, thương nhân nên làm gì?

Trả lời: Có thể khiếu nại đến Ban quản lý chợ, cơ quan quản lý thị trường hoặc UBND địa phương để được giải quyết.

Xem thêm: QUY ĐỊNH THÀNH LẬP BAN QUẢN LÝ CHỢ: AI QUYẾT ĐỊNH?

6. Kết luận

Việc tuân thủ quy định quản lý chợ không chỉ giúp đảm bảo quyền lợi của tiểu thương và người tiêu dùng, mà còn góp phần xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, văn minh và bền vững. Từ giá thuê, PCCC, vệ sinh môi trường đến an ninh trật tự, mỗi nội dung đều gắn trực tiếp với sự an toàn và hiệu quả hoạt động của chợ.

Vì vậy, các Ban quản lý chợ, hộ kinh doanh cần thường xuyên cập nhật quy định pháp luật, chủ động thực hiện đúng nghĩa vụ, đồng thời bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình. Chỉ khi quản lý chợ minh bạch, công bằng và hiệu quả, chợ truyền thống mới có thể tiếp tục phát huy vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế – xã hội.